Thú thực, lúc đầu tôi rất phân vân khi không biết nên viết bài này bằng tiếng Anh hay tiếng Nga (tiếng mẹ đẻ của tôi). Một mặt thì bài viết này nhắm đến những người không giỏi tiếng Anh lắm nên theo logic thì nó nên được viết bằng tiếng Nga. Một mặt khác, tôi cũng có nhiều người bạn, những người không phải là người Nga, và cũng không phải là người thuộc cồng đồng các nước nói tiếng Anh, và tôi có thể hình dung những suy nghĩ của mình trong bài viết này sẽ làm cho họ cảm thấy thú vị. Như bạn đã thấy, tôi đã chọn cách thứ hai. Bài viết này nói về việc tại sao tôi lại nghĩ rằng việc biết tiếng Anh (dù cho chỉ ở mức trung bình, ở tất cả các kỹ năng nghe, nói, đọc và viết) là điều vô cùng quan trọng đối với một lập trình viên.
Tiếng Anh là một yếu tố vô cùng quan trọng trong nghề lập trình viên.
1. Tiếng Anh là cách để bạn quản lý bản thân
Tôi biết rất nhiều người (là các lập trình viên), những người cảm thấy khá thoải mái với việc không sử dụng tiếng Anh trong các hoạt động hàng ngày. Họ thích những cuốn sách được dịch sang tiếng mẹ đẻ (thường những cuốn sách họ đọc là “sách giấy” thay vì e-books), họ sử dụng các phần mềm có giao diện được chuyển ngữ sang tiếng quốc gia mình (ví dụ như, hệ điều hành Windows, Visual Studio, SQL Server… giao diện tiếng Nga), họ đọc tin tức quốc tế thông qua các trang tổng hợp tin tức và các cổng thông tin trong nước; trong trường hợp họ cần sự giúp đỡ trực tuyến, thì họ thường tham gia vào các cộng đồng trong nước (các tài liệu được dịch sang tiếng mẹ đẻ, các trang hỏi đáp Q&A, các diễn đàn v.v…) và các trang web tương tự như vậy. Điều đó thì cũng tốt thôi, nếu theo cách này thì mới nghe qua thấy cũng khá ổn. Nhưng chúng ta hãy xem những mặt bất lợi của nó.
Đầu tiên, chúng ta hãy bàn về những cuốn sách dịch. Vấn đề chính ở đây (mà tôi nhận thấy) đó là thường cần khá nhiều thời gian để một cuốn sách dịch có thể được tung ra thị trường. Một người bạn của tôi gần đây có mua một cuốn sách dịch của tác giả Jon Skeet là C# in Depth, second edition (tái bản lần thứ hai), trong khi đó tôi tại cùng một thời điểm đã có thể mua quyển sách đó với third edition (tái bản lần thứ ba). Tôi không nói rằng những thông tin trong quyển sách tái bản lần thứ hai là quá cũ, nhưng bạn phải công nhận với tôi một điều rằng: công nghệ ngày nay phát triển như vũ bão và vì thế nhiều khi người ta không muốn xuất bản một cuốn sách giấy, bởi vì thời gian trôi nhanh như chớp, sẽ có rất nhiều sự thay đổi và bổ sung tới chủ đề của cuốn sách và đó là lý do mà nhà xuất bản phải viết lại một tái bản mới. Một vấn đề khác thường gặp với việc dịch đó là người dịch không có đủ kiến thức để am hiểu về những chủ đề mới mà cuốn sách đề cập tới (ví dụ, có rất nhiều lời than phiền về chất lượng dịch của cuốn sách C# in Depth, second edition).
Kế tiếp là các phần mềm của nước ngoài được chuyển giao diện thành tiếng mẹ đẻ. Trong khi tôi có thể hiểu được tại sao nhiều người lại mua những cuốn sách dịch, thì một điều hoàn toàn gây khó hiểu cho tôi đó là tại sao các lập trình viên lại đi cài đặt các phần mềm có giao diện bằng tiếng mẹ đẻ, đặc biệt là các công cụ dùng để lập trình (ví dụ như một lập trình viên .NET sử dụng một bản Visual Studio có giao diện tiếng Nga). Vấn đề lớn nhất ở đây đó là thường rất khó để tìm giải pháp cho một vấn đề với công cụ hoặc framework đặc thù, nếu tất cả bạn nhận được là một mớ những thông báo lỗi bằng tiếng mẹ đẻ (ví dụ bạn sẽ gặp phải những thông báo ngoại lệ exception .NET rất khó hiểu loằng ngoằng bằng tiếng Nga). Những tài liệu gốc thì lúc nào cũng chuẩn hơn bất kỳ một bản dịch nào đó, và thêm nữa là có những tài nguyên trực tuyến như trang hỏi đáp Stack Overflow sẽ giúp bạn tiết kiệm thời gian rất nhiều.
Tình trạng với tin tức công nghệ cũng giống như với những cuốn sách vậy. Tin tức thì thường chỉ có ích khi chúng mang tính thời sự và mặc dù không mất quá nhiều thời gian để dịch một bài báo riêng lẻ, nhưng có những thông tin liên quan thì một bài dịch sẽ không chuyển tải được (ví dụ không ai lại đi dịch những lời bình luận dưới bài báo, trong khi chúng có thể cung cấp cho chúng ta những thông tin rất giá trị thậm chí còn hơn cả bản thân bài báo) và thường rất khó để cho chúng ta có thể nắm bắt được hết nhịp đập công nghệ.
2. Tiếng Anh là cách để bạn thể hiện bản thân
Đây là một điều rất quan trọng: khả năng tiếng Anh của bạn có thể ảnh hưởng trực tiếp đến cách mà mọi người xung quanh đánh giá về mức độ chuyên nghiệp của bạn. Điều này là do kinh nghiệm của bản thân tôi và do quan sát xung quanh. Tại công ty cũ của tôi, chúng tôi có một nhóm đối tác là các lập trình viên người Ucraina làm việc từ bên kia biên giới. Chúng tôi thường có những buổi trao đổi công việc qua Skype để lên kế hoạch về việc phát triển phiên bản tiếp theo của sản phẩm, bàn luận về những lỗi hiện tại phần mềm đang gặp phải v.v… Nhưng không một ai trong nhóm đối tác người Ucraina kia có khả năng nói tốt tiếng Anh cả, và điều đáng nói là làm thế nào mà các đồng nghiệp của tôi có thể thảo luận với họ (không những thông qua voice chat mà còn qua cả email). Dường như những gã Ucraina này bị đồng nghiệp của tôi xem thường, và đánh giá trình độ của họ chỉ ngang mấy tay nghiệp dư mới vào nghề (những người chỉ làm được nhưng công việc đơn giản, và luôn phải có một người quản lý lead/manager cầm tay chỉ việc cho họ v.v…) hơn là những lập trình viên chuyên nghiệp. Một điều nực cười ở đây mà tôi biết là họ rất có năng lực, điều đó chỉ thấy rõ từ khi chúng tôi có thể trao đổi với nhau bằng tiếng Nga, và tôi có thể nói rằng những gã này hoàn toàn có đủ kiến thức và kinh nghiệm trong công việc mà chúng tôi đang làm. Từ góc nhìn của mình thì tôi nhận thấy chính khả năng tiếng Anh kém của họ đã tạo nên một hình ảnh xấu trong con mắt những người khác. Và đó cũng không phải là ví dụ duy nhất, tôi đã nhìn thấy khá nhiều trường hợp khác giống như thế.
Paul Graham (nhà sáng lập quỹ đầu tư công nghệ Y Combinator) gần đây đã tuyên bố một câu xanh rờn về lý do họ không đồng ý cho một startup nhận được vốn đầu tư của quỹ này. Ông nói chính xác như sau: “Một phẩm chất chứng tỏ anh ta là một CEO tồi đó là tiếng Anh của anh ta đầy âm sắc địa phương”. Trong khi rất nhiều người hiện đang tranh cãi về tuyên bố này (thậm chí một số người đã cho rằng Paul Graham có thái độ phân biệt chủng tộc quá đáng), thì tôi nghĩ rằng ông ta nói cũng có lý. Bạn thử nghĩ coi, làm sao mà một nhà đầu tư nào lại dại dột giao tiền cho một gã mà thậm chí anh ta còn không thể trình bày rõ ràng ý tưởng về sản phẩm của mình cho chí ít là các nhà đầu tư có thể hiểu được? Có khác nào lại đi giao trứng cho ác? Tôi nghĩ rằng điều tương tự cũng đúng với các lập trình viên phần mềm kém tiếng Anh: không ai lại đi thuê bạn làm một architect hoặc một team leader, nếu thậm chí bạn không thể diễn đạt được suy nghĩ của mình bằng cách sử dụng những thuật ngữ chuyên ngành thích hợp.
3. Hãy hành động ngay bây giờ
Nếu bạn nghĩ đến bản thân mình trong khi đọc những điều trên, thì bạn nên biết rằng mình có thể cũng cần phải cải thiện trình độ tiếng Anh. Tôi sẽ không gợi ý điều gì ở đây bởi vì tôi nghĩ rằng có rất nhiều phương pháp học khác nhau phù hợp với từng loại đối tượng khác nhau. Một số người học hiệu quả bằng các xem phim tiếng Anh có phụ đề, một số người thì chọn cách đọc sách kèm theo cuốn từ điển, một số khác thì chọn cách chơi game (vâng, có rất nhiều người thực sự đã nâng cao được khả năng tiếng Anh của mình bằng cách chơi các game có giao diện tiếng Anh). Một số khác thì thích đến trường học bài bản và nhận kiến thức từ giáo viên. Nếu bạn có cơ hội để giao tiếp với người bản xứ hàng ngày (hàng tuần, hoặc hàng tháng), điều đó thì rất tuyệt vời, vì nó sẽ giúp nâng cao khả năng nghe nói của bạn lên rất nhanh. Về bản thân mình, tôi cũng đã chuyển dần sang môi trường tiếng Anh ngày càng nhiều hơn (gỡ bỏ các phần mềm có giao diện tiếng mẹ đẻ, không còn đọc tin tức từ các trang tin trong nước nữa mà chuyển sang đọc tin từ các trang tin công nghệ lớn như The Verge, TechCrunch và Hacker News v.v…)
Chúc bạn may mắn và thành công!
Các bài viết liên quan:
Về tác giả bài viết:
Pavel Volgarev là một lập trình viên người Nga. Anh có 8 năm kinh nghiệm với công nghệ Microsoft và phát triển Web. Được học lập trình từ rất sớm (13 tuổi) khi mẹ anh giới thiệu với anh ngôn ngữ QuickBASIC. Sau đó anh chuyển qua học C++ và C. Sau đó Volgarev vào học ngành Khoa học Máy tính tại trường Đại học Far Eastern State Technical Universuty (FESTU). Hiện tại anh đang làm việc với vai trò trưởng nhóm của một số dự án tại một công ty công nghệ ở Ba Lan (công ty chuyên về phát triển Web dựa trên ASP,ASP.NET, Visual Basic, JavaScript và CSS). Bạn có thể liên hệ với anh qua blog cá nhân, Twitter, Facebook hoặc email volpav[at]gmail.com
Giỏi tiếng Anh sẽ giúp cho bạn có rất nhiều thuận lợi trong công việc và cuộc sống!